30.9.05

Στην Κεφαλονιά η Ομηρική Ιθάκη



Η απόσταση από το χοιροστάσιο του Ευμαίου μέχρι το παλάτι ήταν 1,5 χλμ. λένε οι ερευνητές


Ιθάκη είναι η Κεφαλονιά, ή τουλάχιστον ένα τμήμα της, ισχυρίζεται
ομάδα ερευνητών που έκανε πολλαπλές έρευνες, συνδυάζοντας τα φιλολογικά
τεκμήρια με γεωλογικά δεδομένα και με τη χρήση σύγχρονης ψηφιακής
τεχνολογίας και φωτογραφιών από δορυφόρο.

Η βρετανική ερευνητική ομάδα ισχυρίζεται ότι η ομηρική Ιθάκη δεν
είναι ολόκληρη η σημερινή Κεφαλονιά, αλλά μόνο το δυτικό τμήμα της, η
περιοχή της Παλικής -του Ληξουρίου- που, σύμφωνα με την άποψή της, ήταν
χωρισμένη από το υπόλοιπο νησί.

Η έρευνα ανακοινώθηκε επίσημα την Πέμπτη στην Αγγλία και ο
εμπνευστής της, Ρόμπερτ Μπιτλστόουν, είπε στα Νέα ότι είναι πολύ
περισσότερο τεκμηριωμένη από παλαιότερες, λόγω ακριβώς του συνδυασμού
διαφορετικού τύπου ερευνών.

«Είναι η πρώτη φορά που αξιοποιούνται γεωλογικές έρευνες σε συνδυασμό με τα φιλολογικά τεκμήρια», λέει.

Μαζί του συνεργάστηκαν δύο πανεπιστημιακοί: ο καθηγητής Αρχαίων
Ελληνικών και Λατινικών στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ Τζέιμς Ντιγκλ
και ο γεωλόγος, καθηγητής Στρωματογραφίας στο Πανεπιστήμιο του
Εδιμβούργου, Τζον Άντερχιλ.

Στο βιβλίο τους Odysseus Unbound: The Search for Homer' s Ithaca,
το οποίο κυκλοφόρησε από το Cambridge University Press ο κ. Μπιτλστόουν
περιγράφει ότι, κατά τη γνώμη του, υπήρχε θαλάσσιο πέρασμα από τον
κόλπο της Αγίας Κυριακής μέχρι τον κόλπο του Λιβαδίου, το οποίο
κλείστηκε σταδιακά από μεγάλες κατολισθήσεις των προεκτάσεων του Αίνου,
του όρους που δεσπόζει στο νησί.

«O Όμηρος ήταν απόλυτα ακριβής στις περιγραφές του, απλώς εμείς δεν
μπορούμε να εντοπίσουμε τα σημεία που αναφέρει. Καταλαβαίνω τον
ισχυρισμό ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε τοις μετρητοίς ένα κείμενο κατ΄
αρχάς ποιητικό, ωστόσο πιστεύω ότι η ομάδα μας ανακάλυψε την ακριβή
θέση όχι μόνο του νησιού, αλλά και του παλατιού του Oδυσσέα»,
υποστηρίζει.

Από την εκτενή διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία που παρατίθεται στο
τέλος του βιβλίου, ο κ. Μπιτλστόουν απομονώνει ένα βιβλίο και μας λέει
ότι είναι το μόνο που έχει τον ίδιο με εκείνον ισχυρισμό. Είναι η
«Κριτική μελέτη περί ομηρικής Ιθάκης» του Γ. Βολτέρα, το οποίο
δημοσιεύθηκε στην Αθήνα το 1903.

Σύνδεσμος

14.9.05

Φόρουμ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας στα Ελληνικά όσων ενδιαφέρονται για θέματα ανθρωπολογίας, γενετικής, ιστορίας, κτλ. μπορείτε να συμμετάσχετε στις συζητήσεις στη διαδικτυακή κοινότητα ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Προφανώς αρχικά δεν υπάρχουν αρκετά μέλη, αλλά ελπίζω πως με τον καιρό θα μαζευτούνε εκεί όσοι και όσες ενδιαφέρονται για φιλική συζήτηση πάνω σε αυτά τα αντικείμενα στην Ελληνική γλώσσα.

ΤΟ ΦΟΡΟΥΜ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΝΕΝΕΡΓΟ (20 Αυγ 2006)

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να εξελίσσεται

Οι κοινωνικές πιέσεις δεν έχουν σταματήσει την εξέλιξη των γονιδίων που ελέγχουν την κατασκευή του εγκεφάλου, υποδεικνύουν γενετικές αναλύσεις που δημοσιεύονται στο περιοδικό Science. Οι ερευνητές εντόπισαν δύο σχετικά νέες γενετικές ποικιλομορφίες που διαδίδονται ταχύτατα στους ανθρώπινους πληθυσμούς.

Οι δύο αυτές ποικιλίες πιθανότατα διαδίδονται επειδή προσφέρουν κάποιο προσαρμοστικό πλεονέκτημα. Παραμένει πάντως άγνωστο αν έχουν ουσιαστική επίδραση στο μέγεθος του εγκεφάλου ή τη νοημοσύνη, σχολιάζει το NewScientist.com.

Πάντως οι νέες ποικιλομορφίες απαντώνται με διαφορετική συχνότητα σε πληθυσμούς που κατοικούν σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, αναζωπυρώνοντας έτσι τη συζήτηση για το κατά πόσο οι φυλετικές ομάδες παρουσιάζουν διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία.

«Ό,τι πλεονέκτημα κι αν δίνουν τα γονίδια αυτά, ορισμένες ομάδες το έχουν και ορισμένες όχι. Αυτό θα είναι ο χειρότερος εφιάλτης για όσους πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία μεταξύ των πληθυσμών» υποστηρίζει ο Τζον Χοκς του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μέριλαντ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Η ομάδα του γενετιστή Μπρους Λαν του Πανεπιστημίου του Σικάγο προσδιόρισε σε 89 άτομα διαφορετικών εθνικοτήτων την αλληλουχία δύο γονιδίων -microcephalin και aspm- τα οποία ρυθμίζουν το μέγεθος του εγκεφάλου. Τα άτομα που φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια αυτά πάσχουν από μικροκεφαλία.

Οι ερευνητές αναγνώρισαν χαρακτηριστικές ποικιλίες (αλληλόμορφα) των δύο γονιδίων οι οποίες έχουν αρχίσει να εδραιώνονται στους πληθυσμούς. Ένα συγκεκριμένο αλληλόμορφο του microcephalin, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε πριν από 60 έως 14 χιλιάδες χρόνια, έχει ήδη διαδοθεί στο 70% των ανθρώπων.

Το νέο αλληλόμορφο είναι πολύ συχνότερο σε ανθρώπους από την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αμερική, σε σχέση με κατοίκους της υποσαχάριας Αφρικής.

Όσον αφορά το aspm, ένα νέο αλληλόμορφο, που εμφανίστηκε πριν από 500 έως 14.000 χρόνια πριν, απαντάται σήμερα στο ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού, αν και είναι πολύ πιο διαδεδομένο στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

Η επίδραση που έχουν τα νέα γονίδια στη λειτουργία του εγκεφάλου παραμένει άγνωστο. Ωστόσο η ταχύτατη διάδοσή τους φαίνεται να οφείλεται σε φυσική επιλογή, και επομένως ο εγκέφαλος συνεχίζει να εξελίσσεται.

Πάντως πολλοί επιστήμονες σήμερα θεωρούν ότι η εξέλιξη του εγκεφάλου εξαρτάται στον άνθρωπο από τις κοινωνικές προτιμήσεις και τάσεις, παρά σε φυσική επιλογή.

Οι ερευνητές, τώρα, σκοπεύουν να μελετήσουν την επίδραση των αλληλόμορφων στις νοητικές λειτουργίες. Τα νέα γονίδια θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αυξάνουν το μέγεθος του εγκεφάλου, να προάγουν τη διαφοροποίηση της προσωπικότητας ή να προσδίδουν ανθεκτικότητα σε νευρολογικές ασθένειες.

Προς το παρόν, κανένα ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί, όσο απροσδόκητο κι αν είναι: «Θα μπορούσε να είναι προτέρημα να είναι κανείς πιο χαζός» χαριτολογεί ο Δρ Λαν.

Πηγή: in.gr

5.9.05

Συσχέτιση συχνοτήτων απλοομάδων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

Συγκέντρωσα στοιχεία για τη συχνότητα των σημαντικότερων απλοομάδων (E3b, J2, I, R1a, R1b) του Υ χρωματοσώματος σε 16 πληθυσμούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων και γειτονικών πληθυσμών. Οι περισσότεροι κωδικοί είναι αυτονόητοι, αλλά KAL=Αλβανοί από το Κόσοβο, SMA=Σλαβομακεδόνες από τη FYROM, CAL=Καλαβροί. Η συχνότητα της απλοομάδας I στους Βουλγάρους υπολογίστηκε ως ο μέσος όρος των γειτονικών Ρουμάνων, Ελλήνων, Σλαβομακεδόνων και Σέρβων, αφού δεν είχε καταγραφεί στο αρχικό δείγμα.

Αρχικά υπολόγισα τον πίνακα συσχέτισης:



Ορισμένες παρατηρήσεις:

  • Η αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στην απλοομάδα R1a και τις E3b, J2, και R1b.
  • H αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στην απλοομάδα I και τις απλοομάδες J2 και R1b.
  • Η θετική συσχέτιση ανάμεσα στην απλοομάδα J2 και την απλοομάδα R1b.
  • Μη συσχέτιση των δύο "Νεολιθικών" απλοομάδων J2 και E3b.

Όπως θα φανεί στην επόμενη ανάλυση, η μεταβλητότητα εξηγείται από την παρουσία δύο κυρίων ομαδοποιήσεων, μιας "ηπειρωτικής" ομάδας αποτελούμενης από Σλάβους και μιας "παραλιακής" ομάδας αποτελούμενης από τους υπόλοιπους.

Η απουσία συσχέτισης ανάμεσα στις απλοομάδες J2 και E3b είναι αξιοσημείωτη, διότι υποσημαίνει πως αυτές οι απλοομάδες δεν διαχύθηκαν με μία και μοναδική διαδικασία. Οι ανατολικότεροι των πληθυσμών, καθώς και οι Ιταλοί κατέχουν υψηλότερη συχνότητα των J2/E3b εν σχέσει με τους "ηπειρωτικούς" πληθυσμούς.

Η δεύτερη ανάλυση παρουσιάζει ένα δενδρόγραμμα των κανονικοποιημένων συχνοτήτων των απλοομάδων. Όπως είναι φανερό με αυτόν τον τρόπο καταφαίνονται δύο κύρια συμπλέγματα.



Τέλος, ανάλυση κυρίων συνιστωσών φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα. Οι δύο πρώτες συνιστώσες συνοψίζων περίπου το 77% της μεταβλητότητας.



Παρατηρούμε την αντιπαράθεση των "παραλιακών J2/R1b με την ηπειρωτική I και μεταξύ της "Νεολιθική"ς E3b και της "Σλαβικής" R1a.

Αρκετά συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν.

  • Φορείς της απλοομάδας E3b εμπλέκονται στην μετάδοση της Νεολιθικής οικονομίας στην ηπειρωτική Ευρώπη στα πλαίσια μιας ποτάμιας εξάπλωσης που συνδέεται με την γραμμωτή κεραμική (Linearbandkeramik). Αυτό δεν σημαίνει πως η E3b ήταν η μοναδική απλοομάδα που εμπλέκεται σε αυτή την εξάπλωση, αλλά πως συσχετίζεται καλύτερα από την άλλη Νεολιθική απλοομάδα (J2).
  • Η πρώιμη διάχυση της E3b συνέβη επί Παλαιολιθικού υποστρώματος αποτελούμενου από την απλοομάδα I. Είναι πιθανό πως κατά την βόρειο πορεία των Νεολιθικών ομάδων, η συχνότητα της απλοομάδας E3b μειώθηκε σταδιακά, όπως φαίνεται και από την κατανομή της συχνότητας. Αυτή η πορεία πιθανώς συνδέεται με την διάχυση των λεπτοπρόσωπων Δουνάβιων-Μεσογειακών μορφολογικών τύπων.
  • Ο γηγενής Ευρωπαϊκός πληθυσμός μετέπειτα δέχτηκε εισροή κατόχων της απλοομάδας R1a εξ' ανατολών. Η συχνότητα αυτής της απλοομάδας στα βαλκάνια συσχετίζεται με το γεωγραφικό πλάτος. Αυτή η διαδικασία οδήγησε στη μείωση του γηγενούς τμήματος υπέρ του ξένου (R1a). (*)
  • H συχνότητα της απλοομάδας J2 προέκυψε από τρεις διαδικασίες: (α) την αρχική άφιξη της απλοομάδας αυτής από την Μικρά Ασία, (β) την αρχική διάχυση προς την Ιταλία και περί τον Εύξεινο Πόντο, και (γ) την μετέπειτα διάχυση χρωματοσωμάτων J2 κατά τη διάρκεια του Ελληνικού αποικισμού.


Επείγει η μελέτη των χρωματοσωμάτων τύπου J2. Η "Μεσογειακή" τους κατανομή, συνδυασμένη με την σχετική απουσία τους στην Βαλκανική ακτή της Αδριατικής, και την μεγαλύτερη παρουσία τους στις ανά των Εύξεινο Πόντο ακτές της Ευρώπης πιθανώς να συνδέονται με τον Ελληνικό αποικισμό, ο οποίος ήταν έντονος στην δεύτερη περιοχή. Όμως, αρχαιολογικά τεκμηριώνεται και η διάχυση του Νεολιθικού πολιτισμού μέσω της Βουλγαρίας->Ρουμανίας->Ουκρανίας με αρχικό εφαλτήριο τη Θράκη. Επομένως η παρουσία απλοομάδων J2 στα βορειοανατολικά Βαλκάνια σχετίζεται με τη διάχυση του Νεολιθικού ανθρώπου ή με τον Ελληνικό πολιτισμό;

(*) Πρέπει να σημειώσουμε πως οι συσχετίσεις γλωσσών με τα γενετικά στοιχεία δεν είναι απόλυτες. Αν, π.χ. η απλοομάδα E3b επεκτάθηκε βόρεια μέσω του Δουνάβη, τότε είναι πιθανόν να υπήρχε σε μικρό βαθμό και στους Πρωτο-Σλάβους και να επανήλθε αργότερα με την νότια επέκταση των Σλάβων στην Βαλκανική. Αντιστοίχως η απλοομάδα R1a δεν πρωτοεμφανίστηκε στα Βαλκάνια με τους Σλάβους, αλλά πιθανώς πολύ νωρίτερα σε μικρότερο βαθμό από την Ουκρανική της κοιτίδα κατά τους Παλαιολιθικούς και κατοπινούς χρόνους.