16.12.05

Ένα ακόμα γονίδιο στη συνταγή για το χρώμα του δέρματος

[Σημείωση συντάκτη] Το νέο γονίδιο βρίσκεται περίπου στο 98% των διαφόρων Ευρωαμερικανικών (Καυκασοειδών) ομάδων που μελέτησαν οι ερευνητές, αλλά απουσιάζει στους Νεγροειδείς και Μογγολοειδείς. Η διαφορά της συχνότητας του Ευρωπαϊκού αλληλόμορφου σε σχέση με τους μη Καυκασοειδείς είναι εντυπωσιακή, και είναι μια από τις πιο υψηλες που έχουν σημειωθεί. Αυτό υποδηλώνει τη λειτουργία φυσικής επιλογής σε αυτό το γονίδιο στους Ευρωπαίους. Φυσικά το νέο γονίδιο εξηγεί μόνο το 1/3 περίπου της διαφοράς ανάμεσα στους Ευρωπαίους και τους Αφρικανούς, πράγμα που σημαίνει πως υπάρχουν και άλλα γονίδια που συνδέονται με τον ανθρώπινο χρωματισμό. Επίσης οι Ασιάτες έχουν το ίδιο προγονικό αλληλόμορφο με τους Αφρικανούς, αλλά είναι αισθητά πιο ανοιχτόχρωμοι, πράγμα που σημαίνει πως διαφορετικό γονίδιο οδήγησε στον αποχρωματισμό τους.

Ένα ακόμα από τα δεκάδες γονίδια που ελέγχουν το χρώμα του δέρματος, των μαλλιών και των ματιών ανακαλύφθηκε παρεμπιπτόντως στη διάρκεια μελέτης για τον καρκίνο.

Το γονίδιο, που φαίνεται ότι υπάρχει ακόμα και στα ψάρια, «εξηγεί το 25 έως 38 τοις εκατό της διαφοράς ανάμεσα στους Ευρωπαίους και τους Αφρικανούς στο δείκτη μελανίνης» γράφουν οι ερευνητές την Παρασκευή στο Science.

Αν και οι επιστήμονες έχουν μέχρι σήμερα αναγνωρίσει πάνω από 100 γονίδια που συνδέονται με την παραγωγή χρωστικών στον άνθρωπο, ο περίπλοκος μηχανισμός της διαδικασίας δεν είναι ακόμα κατανοητός.

«Η γενετική προέλευση της εντυπωσιακής ποικιλίας στο χρώμα του ανθρώπινου δέρματος είναι ένα από τα εναπομείναντα μυστήρια της βιολογίας» εκτιμουν ο Κιθ Τσενγκ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και οι συνεργάτες του.

Το γονίδιο SLC24A5 εντοπίστηκε στη διάρκεια έρευνας για τον καρκίνο, αναφέρει στο Reuters, η οποία πραγματοποιήθηκε στο αφρικανικό ψάρι-ζέβρα (Danio rerio), ένα κλασσικό πειραματόζωο.

Ορισμένα από τα ριγέ ψάρια έχουν ένα πιο φωτεινό, «χρυσό» χρώμα στις ανοιχτόχρωμες ρίγες. Τα άτομα αυτά διαθέτουν τη μεταλλαγμένη μορφή του SLC24A5 και παρουσιάζουν στο μικροσκόπιο μικρότερα κι λιγότερα «μελανοφόρα», κόκκους που περιέχουν χρωστικές.

Ομοίως, τα μελανοσώματα, οι αντίστοιχες δομές στους ανθρώπους που περιέχουν μελανίνη, είναι λιγότερες και μικρότερες στα άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής, από ό,τι σε όσους προέρχονται από τη δυτική Αφρική. Τα μελανοσώματα της ανατολικής Ασίας βρίσκονται στο ενδιάμεσο.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές σαρώνοντας σε βάσεις δεδομένων ολόκληρο το ανθρώπινο γονιδίωμα, η «βασική» μορφή του γονιδίου είναι η πλέον κοινή στους ανθρώπους αφρικανικής και ασιατικής καταγωγής, ενώ στους ευρωπαίους υπάρχει μετάλλαξη σε μερικές βάσεις DNA -«γράμματα» του γονιδίου.

Το βασικό γονίδιο μάλιστα υπάρχει όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλ και σε όλα τα σπονδυλόζωα. Είναι ενδιαφέρον το ότι οι ερευνητές κατάφεραν να κάνουν μετατρέψουν κανονικά ψάρια-ζέβρες σε «χρυσά», με ενέσεις του ανθρώπινου γονιδίου σε έμβρυα.

Πηγή: in.gr

30.9.05

Στην Κεφαλονιά η Ομηρική Ιθάκη



Η απόσταση από το χοιροστάσιο του Ευμαίου μέχρι το παλάτι ήταν 1,5 χλμ. λένε οι ερευνητές


Ιθάκη είναι η Κεφαλονιά, ή τουλάχιστον ένα τμήμα της, ισχυρίζεται
ομάδα ερευνητών που έκανε πολλαπλές έρευνες, συνδυάζοντας τα φιλολογικά
τεκμήρια με γεωλογικά δεδομένα και με τη χρήση σύγχρονης ψηφιακής
τεχνολογίας και φωτογραφιών από δορυφόρο.

Η βρετανική ερευνητική ομάδα ισχυρίζεται ότι η ομηρική Ιθάκη δεν
είναι ολόκληρη η σημερινή Κεφαλονιά, αλλά μόνο το δυτικό τμήμα της, η
περιοχή της Παλικής -του Ληξουρίου- που, σύμφωνα με την άποψή της, ήταν
χωρισμένη από το υπόλοιπο νησί.

Η έρευνα ανακοινώθηκε επίσημα την Πέμπτη στην Αγγλία και ο
εμπνευστής της, Ρόμπερτ Μπιτλστόουν, είπε στα Νέα ότι είναι πολύ
περισσότερο τεκμηριωμένη από παλαιότερες, λόγω ακριβώς του συνδυασμού
διαφορετικού τύπου ερευνών.

«Είναι η πρώτη φορά που αξιοποιούνται γεωλογικές έρευνες σε συνδυασμό με τα φιλολογικά τεκμήρια», λέει.

Μαζί του συνεργάστηκαν δύο πανεπιστημιακοί: ο καθηγητής Αρχαίων
Ελληνικών και Λατινικών στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ Τζέιμς Ντιγκλ
και ο γεωλόγος, καθηγητής Στρωματογραφίας στο Πανεπιστήμιο του
Εδιμβούργου, Τζον Άντερχιλ.

Στο βιβλίο τους Odysseus Unbound: The Search for Homer' s Ithaca,
το οποίο κυκλοφόρησε από το Cambridge University Press ο κ. Μπιτλστόουν
περιγράφει ότι, κατά τη γνώμη του, υπήρχε θαλάσσιο πέρασμα από τον
κόλπο της Αγίας Κυριακής μέχρι τον κόλπο του Λιβαδίου, το οποίο
κλείστηκε σταδιακά από μεγάλες κατολισθήσεις των προεκτάσεων του Αίνου,
του όρους που δεσπόζει στο νησί.

«O Όμηρος ήταν απόλυτα ακριβής στις περιγραφές του, απλώς εμείς δεν
μπορούμε να εντοπίσουμε τα σημεία που αναφέρει. Καταλαβαίνω τον
ισχυρισμό ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε τοις μετρητοίς ένα κείμενο κατ΄
αρχάς ποιητικό, ωστόσο πιστεύω ότι η ομάδα μας ανακάλυψε την ακριβή
θέση όχι μόνο του νησιού, αλλά και του παλατιού του Oδυσσέα»,
υποστηρίζει.

Από την εκτενή διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία που παρατίθεται στο
τέλος του βιβλίου, ο κ. Μπιτλστόουν απομονώνει ένα βιβλίο και μας λέει
ότι είναι το μόνο που έχει τον ίδιο με εκείνον ισχυρισμό. Είναι η
«Κριτική μελέτη περί ομηρικής Ιθάκης» του Γ. Βολτέρα, το οποίο
δημοσιεύθηκε στην Αθήνα το 1903.

Σύνδεσμος

14.9.05

Φόρουμ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας στα Ελληνικά όσων ενδιαφέρονται για θέματα ανθρωπολογίας, γενετικής, ιστορίας, κτλ. μπορείτε να συμμετάσχετε στις συζητήσεις στη διαδικτυακή κοινότητα ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Προφανώς αρχικά δεν υπάρχουν αρκετά μέλη, αλλά ελπίζω πως με τον καιρό θα μαζευτούνε εκεί όσοι και όσες ενδιαφέρονται για φιλική συζήτηση πάνω σε αυτά τα αντικείμενα στην Ελληνική γλώσσα.

ΤΟ ΦΟΡΟΥΜ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΝΕΝΕΡΓΟ (20 Αυγ 2006)

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να εξελίσσεται

Οι κοινωνικές πιέσεις δεν έχουν σταματήσει την εξέλιξη των γονιδίων που ελέγχουν την κατασκευή του εγκεφάλου, υποδεικνύουν γενετικές αναλύσεις που δημοσιεύονται στο περιοδικό Science. Οι ερευνητές εντόπισαν δύο σχετικά νέες γενετικές ποικιλομορφίες που διαδίδονται ταχύτατα στους ανθρώπινους πληθυσμούς.

Οι δύο αυτές ποικιλίες πιθανότατα διαδίδονται επειδή προσφέρουν κάποιο προσαρμοστικό πλεονέκτημα. Παραμένει πάντως άγνωστο αν έχουν ουσιαστική επίδραση στο μέγεθος του εγκεφάλου ή τη νοημοσύνη, σχολιάζει το NewScientist.com.

Πάντως οι νέες ποικιλομορφίες απαντώνται με διαφορετική συχνότητα σε πληθυσμούς που κατοικούν σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, αναζωπυρώνοντας έτσι τη συζήτηση για το κατά πόσο οι φυλετικές ομάδες παρουσιάζουν διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία.

«Ό,τι πλεονέκτημα κι αν δίνουν τα γονίδια αυτά, ορισμένες ομάδες το έχουν και ορισμένες όχι. Αυτό θα είναι ο χειρότερος εφιάλτης για όσους πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία μεταξύ των πληθυσμών» υποστηρίζει ο Τζον Χοκς του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μέριλαντ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Η ομάδα του γενετιστή Μπρους Λαν του Πανεπιστημίου του Σικάγο προσδιόρισε σε 89 άτομα διαφορετικών εθνικοτήτων την αλληλουχία δύο γονιδίων -microcephalin και aspm- τα οποία ρυθμίζουν το μέγεθος του εγκεφάλου. Τα άτομα που φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια αυτά πάσχουν από μικροκεφαλία.

Οι ερευνητές αναγνώρισαν χαρακτηριστικές ποικιλίες (αλληλόμορφα) των δύο γονιδίων οι οποίες έχουν αρχίσει να εδραιώνονται στους πληθυσμούς. Ένα συγκεκριμένο αλληλόμορφο του microcephalin, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε πριν από 60 έως 14 χιλιάδες χρόνια, έχει ήδη διαδοθεί στο 70% των ανθρώπων.

Το νέο αλληλόμορφο είναι πολύ συχνότερο σε ανθρώπους από την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αμερική, σε σχέση με κατοίκους της υποσαχάριας Αφρικής.

Όσον αφορά το aspm, ένα νέο αλληλόμορφο, που εμφανίστηκε πριν από 500 έως 14.000 χρόνια πριν, απαντάται σήμερα στο ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού, αν και είναι πολύ πιο διαδεδομένο στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

Η επίδραση που έχουν τα νέα γονίδια στη λειτουργία του εγκεφάλου παραμένει άγνωστο. Ωστόσο η ταχύτατη διάδοσή τους φαίνεται να οφείλεται σε φυσική επιλογή, και επομένως ο εγκέφαλος συνεχίζει να εξελίσσεται.

Πάντως πολλοί επιστήμονες σήμερα θεωρούν ότι η εξέλιξη του εγκεφάλου εξαρτάται στον άνθρωπο από τις κοινωνικές προτιμήσεις και τάσεις, παρά σε φυσική επιλογή.

Οι ερευνητές, τώρα, σκοπεύουν να μελετήσουν την επίδραση των αλληλόμορφων στις νοητικές λειτουργίες. Τα νέα γονίδια θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αυξάνουν το μέγεθος του εγκεφάλου, να προάγουν τη διαφοροποίηση της προσωπικότητας ή να προσδίδουν ανθεκτικότητα σε νευρολογικές ασθένειες.

Προς το παρόν, κανένα ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί, όσο απροσδόκητο κι αν είναι: «Θα μπορούσε να είναι προτέρημα να είναι κανείς πιο χαζός» χαριτολογεί ο Δρ Λαν.

Πηγή: in.gr

5.9.05

Συσχέτιση συχνοτήτων απλοομάδων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

Συγκέντρωσα στοιχεία για τη συχνότητα των σημαντικότερων απλοομάδων (E3b, J2, I, R1a, R1b) του Υ χρωματοσώματος σε 16 πληθυσμούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων και γειτονικών πληθυσμών. Οι περισσότεροι κωδικοί είναι αυτονόητοι, αλλά KAL=Αλβανοί από το Κόσοβο, SMA=Σλαβομακεδόνες από τη FYROM, CAL=Καλαβροί. Η συχνότητα της απλοομάδας I στους Βουλγάρους υπολογίστηκε ως ο μέσος όρος των γειτονικών Ρουμάνων, Ελλήνων, Σλαβομακεδόνων και Σέρβων, αφού δεν είχε καταγραφεί στο αρχικό δείγμα.

Αρχικά υπολόγισα τον πίνακα συσχέτισης:



Ορισμένες παρατηρήσεις:

  • Η αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στην απλοομάδα R1a και τις E3b, J2, και R1b.
  • H αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στην απλοομάδα I και τις απλοομάδες J2 και R1b.
  • Η θετική συσχέτιση ανάμεσα στην απλοομάδα J2 και την απλοομάδα R1b.
  • Μη συσχέτιση των δύο "Νεολιθικών" απλοομάδων J2 και E3b.

Όπως θα φανεί στην επόμενη ανάλυση, η μεταβλητότητα εξηγείται από την παρουσία δύο κυρίων ομαδοποιήσεων, μιας "ηπειρωτικής" ομάδας αποτελούμενης από Σλάβους και μιας "παραλιακής" ομάδας αποτελούμενης από τους υπόλοιπους.

Η απουσία συσχέτισης ανάμεσα στις απλοομάδες J2 και E3b είναι αξιοσημείωτη, διότι υποσημαίνει πως αυτές οι απλοομάδες δεν διαχύθηκαν με μία και μοναδική διαδικασία. Οι ανατολικότεροι των πληθυσμών, καθώς και οι Ιταλοί κατέχουν υψηλότερη συχνότητα των J2/E3b εν σχέσει με τους "ηπειρωτικούς" πληθυσμούς.

Η δεύτερη ανάλυση παρουσιάζει ένα δενδρόγραμμα των κανονικοποιημένων συχνοτήτων των απλοομάδων. Όπως είναι φανερό με αυτόν τον τρόπο καταφαίνονται δύο κύρια συμπλέγματα.



Τέλος, ανάλυση κυρίων συνιστωσών φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα. Οι δύο πρώτες συνιστώσες συνοψίζων περίπου το 77% της μεταβλητότητας.



Παρατηρούμε την αντιπαράθεση των "παραλιακών J2/R1b με την ηπειρωτική I και μεταξύ της "Νεολιθική"ς E3b και της "Σλαβικής" R1a.

Αρκετά συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν.

  • Φορείς της απλοομάδας E3b εμπλέκονται στην μετάδοση της Νεολιθικής οικονομίας στην ηπειρωτική Ευρώπη στα πλαίσια μιας ποτάμιας εξάπλωσης που συνδέεται με την γραμμωτή κεραμική (Linearbandkeramik). Αυτό δεν σημαίνει πως η E3b ήταν η μοναδική απλοομάδα που εμπλέκεται σε αυτή την εξάπλωση, αλλά πως συσχετίζεται καλύτερα από την άλλη Νεολιθική απλοομάδα (J2).
  • Η πρώιμη διάχυση της E3b συνέβη επί Παλαιολιθικού υποστρώματος αποτελούμενου από την απλοομάδα I. Είναι πιθανό πως κατά την βόρειο πορεία των Νεολιθικών ομάδων, η συχνότητα της απλοομάδας E3b μειώθηκε σταδιακά, όπως φαίνεται και από την κατανομή της συχνότητας. Αυτή η πορεία πιθανώς συνδέεται με την διάχυση των λεπτοπρόσωπων Δουνάβιων-Μεσογειακών μορφολογικών τύπων.
  • Ο γηγενής Ευρωπαϊκός πληθυσμός μετέπειτα δέχτηκε εισροή κατόχων της απλοομάδας R1a εξ' ανατολών. Η συχνότητα αυτής της απλοομάδας στα βαλκάνια συσχετίζεται με το γεωγραφικό πλάτος. Αυτή η διαδικασία οδήγησε στη μείωση του γηγενούς τμήματος υπέρ του ξένου (R1a). (*)
  • H συχνότητα της απλοομάδας J2 προέκυψε από τρεις διαδικασίες: (α) την αρχική άφιξη της απλοομάδας αυτής από την Μικρά Ασία, (β) την αρχική διάχυση προς την Ιταλία και περί τον Εύξεινο Πόντο, και (γ) την μετέπειτα διάχυση χρωματοσωμάτων J2 κατά τη διάρκεια του Ελληνικού αποικισμού.


Επείγει η μελέτη των χρωματοσωμάτων τύπου J2. Η "Μεσογειακή" τους κατανομή, συνδυασμένη με την σχετική απουσία τους στην Βαλκανική ακτή της Αδριατικής, και την μεγαλύτερη παρουσία τους στις ανά των Εύξεινο Πόντο ακτές της Ευρώπης πιθανώς να συνδέονται με τον Ελληνικό αποικισμό, ο οποίος ήταν έντονος στην δεύτερη περιοχή. Όμως, αρχαιολογικά τεκμηριώνεται και η διάχυση του Νεολιθικού πολιτισμού μέσω της Βουλγαρίας->Ρουμανίας->Ουκρανίας με αρχικό εφαλτήριο τη Θράκη. Επομένως η παρουσία απλοομάδων J2 στα βορειοανατολικά Βαλκάνια σχετίζεται με τη διάχυση του Νεολιθικού ανθρώπου ή με τον Ελληνικό πολιτισμό;

(*) Πρέπει να σημειώσουμε πως οι συσχετίσεις γλωσσών με τα γενετικά στοιχεία δεν είναι απόλυτες. Αν, π.χ. η απλοομάδα E3b επεκτάθηκε βόρεια μέσω του Δουνάβη, τότε είναι πιθανόν να υπήρχε σε μικρό βαθμό και στους Πρωτο-Σλάβους και να επανήλθε αργότερα με την νότια επέκταση των Σλάβων στην Βαλκανική. Αντιστοίχως η απλοομάδα R1a δεν πρωτοεμφανίστηκε στα Βαλκάνια με τους Σλάβους, αλλά πιθανώς πολύ νωρίτερα σε μικρότερο βαθμό από την Ουκρανική της κοιτίδα κατά τους Παλαιολιθικούς και κατοπινούς χρόνους.

21.8.05

Η Αφρικανική Προέλευση του Homo Sapiens

Ένας αναγνώστης έθεσε το πρόβλημα της προέλευσης της ανθρωπότητας σε ένα σχόλιο: προερχόμαστε από την Αφρική ή όχι;

Η θεωρία της Αφρικανικής προέλευσης του συγχρόνου Homo sapiens βασίζεται σε πολλαπλά επιχειρήματα:

1) Τα πρώτα ευρήματα με ανατομικά σύχγρονα χαρακτηριστικά (anatomically modern human) βρίσκονται στην Αφρική (Omo, Herto) πριν από ~150.000 χρόνια, στη συνέχεια στην Δυτική Ασία (Shkul, Qafzeh) ~90.000 χρόνια, και κατόπιν σε άλλες περιοχές του κόσμου. Στην Ευρώπη εμφανίζονται πριν από ~40.000 χρόνια.

2) Οι Αφρικανικοί πληθυσμοί είναι πιο ετερογενείς γενετικά και αυτό είναι συμβατό με την ιδέα πως οι μη Αφρικανοί έχουν ένα υποσύνολο της Αφρικανικής ποικιλομορφίας, δηλαδή το σύνολο που έφυγε από την Αφρική και επεκτάθηκε στον υπόλοιπο κόσμο.

3) Κλαδιστικές αναλύσεις μιτοχονδριακού DNA και του Υ χρωματοσώματος δείχνουν πως οι "αρχαιότεροι" πληθυσμοί, αυτοί δηλαδή που έχουν τα περισσότερα προγονικά αλληλόμορφα βρίσκονται στην Αφρική, και είναι ιδιαίτερα οι Khoisan και οι πυγμαίοι.

Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ, ο οποίος ζούσε στην Ευρώπη και Δυτική Ασία πριν από την εμφάνιση των ανατομικά σύχχρονων ανθρώπων, ήταν πολύ διαφορετικός από τους σύγχρονους ανθρώπους.

Σύγκριση διαφορετικών σύγχρονων πληθυσμών δείχνει την ομοιότητα τους σε σχέση με τον άνθρωπο του Νεάντερταλ. Επιπλέον έχει εξαχθεί μιτοχονδριακό DNA από αρκετούς Νεάντερταλ, το οποίο είναι πολύ διαφορετικό από αυτό των σύγχρονων ανθρώπων.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, η Αφρικανική προέλευση της ανθρωπότητας φαίνεται σχετικά σίγουρη. Μιλάμε φυσικά για προέλευση από την Αφρική πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια, και όχι πρόσφατη προέλευση. Τα ανθρωπολογικά ευρήματα των πρώτων ανθρώπων δεν μοιάζουν με τις σημερινές φυλές, αφού η φυλετική διαφοροποίηση είναι κατοπινό φαινόμενο, σχετιζόμενο με την εξελικτική πορεία των ανθρώπων στις περιοχές όπου εξαπλώθηκαν. Οι Αφρικανικοί πρωτο-άνθρωποι δεν ήταν δηλαδή "Νεγροειδείς" και δεν ομοίαζαν ιδιαίτερα με τους σημερινούς Αφρικανούς.

Παραμένει βέβαια ανοιχτό το ενδεχόμενο της αφομοίωσης προϋπαρχόντων πληθυσμών (archaic humans) κατά την διάρκεια της εξάπλωσης των συγχρόνων ανθρώπων (modern humans) από την Αφρική. Αυτό το ενδεχόμενο είναι αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, και οι απόψεις διίστανται:

1) Η απουσία "περίεργων" μορφών μιτοχονδριακού DNA και Υ χρωματοσωμάτων στον σύχγρονο πληθυσμό, δηλαδή μορφών που μοιάζουν πως έχουν προέλθει από γενετικά διαφοροποιημένο πληθυσμό σημαίνει πως δεν είναι πιθανή η εισροή σε μεγάλο βαθμό γενετικού υλικού από τους αρχαϊκούς ανθρώπους.

2) Ωστόσο υπάρχουν αρκετές ενδείξεις σε διάφορες περιοχές του αυτοσωματικού DNA μεγάλης αρχαιότητας, και άρα είναι πιθανή η απορρόφηση αρχαϊκών στοιχείων κατά το παρελθόν. Επιπλέον εάν υπήρξε σημαντική φυσική επιλογή στο μιτοχονδριακό DNA και στα χρωματοσώματα Y, τότε πιθανόν οι αρχαίες "περίεργες" μορφές να έχουν εξαφανιστεί από τη σύγχρονη γενετική δεξαμενή.

3) Επιπλέον, πολλοί βιολογικοί ανθρωπολόγοι υποστηρίζουν πως οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι ανά την υφήλιο (π.χ. Cro-Magnon στην Ευρώπη, Upper Cave 101 στην Ασία, κτλ) παρουσιάζουν χαρακτηριστικά τα οποία προήλθαν από παλαιότερους ανθρωποειδείς της περιοχής, όπως οι Νεάντερταλ στην Ευρώπη, και οι Ασιατικοί Homo erectus στην Ασία.

Συμπερασματικά, αναφέρω την άποψη του παλαιοανθρωπολόγου Erik Trinkaus ο οποίος συνοψίζει τη σημερινή άποψη της επιστήμης, η οποία δέχεται την Αφρικανική προέλευση αλλά και την αφομοίωση προϋπαρχόντων πληθυσμών. Αυτή η άποψη έρχεται σε αντίθεση με την θεωρία της αποκλειστικής Αφρικανικής προέλευσης, αλλά και με την θεωρία της πολυπεριοχικής (multiregional) εξέλιξης.
In summary, a consideration of the morphological patterns and the distributions in time and space of the earliest candidates for modernity in the human fossil record indicates a general scenario of an initial east African emergence of modern humanity, followed by dispersals with admixture within Africa and subsequently across Eurasia. This is the assimilation model. The degree to which late archaic humans were absorbed into early modern human populations remains ambiguous for most of the Old World... Yet, the ubiquitous evidence among early modern humans for some level of admixture with regional late archaic human groups outside of eastern Africa indicates that assimilation was neither rare nor trivial.

Περιληπτικά, η εξέταση των μορφολογικών στοιχείων και της κατανομής στο χώρο και χρόνο των αρχαιότερων υποψηφίων "σύγχρονων" με βάση τα ανθρώπινα απολιθώματα υποδηλώνει ένα γενικό σενάριο της αρχικής εμφάνισης της σύγχρονης ανθρωπότητας στην ανατολική Αφρική, και στη συνέχεια της εξάπλωση της με επιμειξία μέσα στην Αφρική, και μετέπειτα σε όλη την Ευρασία. Αυτό είναι το αφομοιωτικό μοντέλο. Ο βαθμός κατά τον οποίο οι ύστεροι αρχαϊκοί άνθρωποι απορροφήθηκαν στους πρώιμους σύγρονους ανθρώπινους πληθυσμούς παραμένει αβέβαιος για τον περισσότερο Παλαιό Κόσμο... Παραταύτα, ο γενικός εντοπισμός στους πρώιμους σύγχρονους ανθρώπους κάποιου βαθμού επιμειξίας με τοπικούς ύστερους αρχαϊκούς ανθρώπους καταδεικνύει πως η αφομοίωση δεν ήταν σπάνια ή αμελητέα.

18.4.05

Μη Καυκασοειδής πρόσμειξη στην Τουρκία

Ένα άρθρο για την προέλευση των Nogays από τον Καύκασο (Phylogeographic Analysis of Mitochondrial DNA in the Nogays: A Strong Mixture of Maternal Lineages from Eastern and Western Eurasia, pdf) περιέχει έναν χρήσιμο αναλυτικό πίνακα των μιτοχονδριακών απλοομάδων σε ένα δείγμα 218 Τούρκων, προερχόμενο από τον Richards 2000 (pdf).

Σε αυτό το δείγμα, οι ακόλουθες μη Καυκασοειδείς απλοομάδες ανιχνεύτηκαν:

  • 2.78% L (Νεγροειδής)
  • 0.46% A (Μογγολοειδής)
  • 0.46% A (Μογγολοειδής)
  • 1.39% C (Μογγολοειδής)
  • 1.85% D (Μογγολοειδής)
  • 0.46% F (Μογγολοειδής)
  • 0.46% Y (Μογγολοειδής)
Επομένως, ανιχνεύτηκε 2.78% Νεγροειδούς και 5.08% Μογγολοειδούς πρόσμειξης, ή συνολικά 7.86% μη Καυκασοειδούς πρόσμειξης. Επιπλέον υπάρχουν 1.5% απλοομάδες Ινδικής προέλευσης οι οποίες όμως δεν μπορούν να θεωρηθούν ως μη Καυκασοειδείς.

Μπορούμε επίσης να εξετάσουμε τη μη Καυκασοειδή πρόσμειξη στις Τουρκικές απλοομάδες του χρωματοσώματος Υ που καθορίζουν την πατρική καταγωγή, με το δείγμα 513 Τούρκων από τη Μικρά Ασία του Cinnioglu (pdf).
  • 0.39% A (Νεγροειδής)
  • 0.19% E3a (Νεγροειδής)
  • 0.39% E3* (Νεγροειδής)
  • 0.39% C*(xC3) (Μογγολοειδής)
  • 0.97% C3 (Μογγολοειδής)
  • 0.19% O3 (Μογγολοειδής)
  • 2.92% N*(xN3a) (Μογγολοειδής)
  • 0.97% N3a (Μογγολοειδής)
  • 0.19% Q2 (Μογγολοειδής)
  • 1.75% Q*(xQ2) (Μογγολοειδής)
Επομένως υπάρχει 0.97% Νεγροειδούς και 7.38% Μογγολοειδούς πρόσμειξης, και 8.35% συνολικά μη Καυκασοειδούς πρόσμειξης.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, η συνολική μη Καυκασοειδής πρόσμειξη στους Τούρκους μπορεί να υπολογιστεί ως 1.88% Νεγροειδής και 6.72% Μογγολοειδής, συνολικά 8.6%.

14.4.05

Το Γενογραφικό Πρόγραμμα

To Γενογραφικό (ή Γονιδιογραφικό) Πρόγραμμα (Genographic Project) είναι μια καινούρια προσπάθεια για την μελέτη της καταγωγής των ανθρώπων του πλανήτη, μέσω της ανάλυσης του μιτοχονδριακού DNA (για τις γυναίκες) και του χρωματοσώματος Υ (για τους άντρες). Σκοπός του προγράμματος είναι να συγκεντρώσει μεγάλα δείγματα ιθαγενών πληθυσμών από όλο τον κόσμο, με στόχο τα 100.000 δείγματα. Στην ανακοίνωση του προγράμματος περιλαμβάνονται επίσης αναφορές στη μελέτη αρχαίου DNA καθώς και στη συσχέτιση των στοιχείων με τα στοιχεία της γλωσσολογία, ιστορίας και αρχαιολογίας.

Το πρόγραμμα είναι κοινή προσπάθεια της National Geographic Society και της IBM, και είναι εντελώς ιδιωτικά χρηματοδοτούμενο. Το διεθνές κοινό μπορεί να συμμετάσχει ενεργά σε αυτό υποβάλλοντας ένα δείγμα DNA για $100. Για αυτή την τιμή, ο κάθε συμμετέχων ή συμμετέχουσα θα μάθει την απλοομάδα του, δηλαδή την προέλευση της μητέρας, της μητέρας, ..., της μητέρας της κάθε γυναίκας, ή την προέλευση του πατέρα, του πατέρα, ..., του πατέρα, του κάθε άντρα. Το πρόγραμμα έχει αυστηρές προδιαγραφές για την διατήρηση της ανωνυμίας των γενετικών στοιχείων του κάθε συμμετέχοντα. Για κάθε πελάτη, θα εκδίδεται ένας μυστικός κωδικός, με τον οποίο θα μπορεί να δει τα αποτελέσματα του τεστ του, αλλά δεν θα συγκεντρώνονται άλλα προσωπικά δεδομένα.

Το πρόγραμμα έχει δύο σκέλη: (α) τη συγκέντρωση δειγμάτων από πληθυσμούς του πλανήτη, και (β) την εθελοντική υποβολή δειγμάτων από τον οποιοδήποτε το επιθυμεί. Το (β) χρησιμεύει για την οικονομική υποστήριξη του προγράμματος, και επιτρέπει ταυτόχρονα στον καθένα να συμμετέχει στην καινούρια γνώση, μαθαίνοντας την απλοομάδα του, και τις κινήσεις των προγόνων του στο χρόνο και στον χώρο, από την πρωτοεμφάνιση του Homo sapiens πριν από μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια έως τις τελευταίες χιλιάδες χρόνια.

Ο επίσημος ιστότοπος του προγράμματος περιλαμβάνει πολλές επιπλέον πληροφορίες για το πρόγραμμα, τους στόχους του, την υπάρχουσα γνώση για την προέλευση των ανθρώπων, καθώς και για το πώς μπορεί κάποιος να συμμετάσχει στο πρόγραμμα.

17.3.05

Απόψεις Κυπρίων μαθητών

Προβληματισμό αλλά και αντιδράσεις πυροδότησαν τα αποτελέσματα έρευνας που έκανε το Λύκειο Μ. Κουτσόφτα – Α. Παναγίδη Παλιομετόχου και τα οποία παρουσιάστηκαν χθες ενώπιον της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής.
Μερικά από τα αποτελέσματα της έρευνας είναι:
* Το 61,8% των μαθητών συμφωνούν με τη θέση ότι η παρουσία ξένων εργατών αυξάνει την εγκληματικότητα, το 15,7% δεν συμφωνούν και 22,5% δεν παίρνουν θέση.
* Μόλις το 11,8% των μαθητών θα μπορούσαν να παντρευτούν με ένα μαύρο/-η, το 74,4% δεν θα μπορούσαν και το 13,8% δεν παίρνουν θέση.
* Το 36,6% των μαθητών δηλώνουν ότι θα μπορούσαν να παντρευτούν με ένα Ρώσο/-ίδα, το 47,2% δεν θα μπορούσαν και το 16,2% δεν παίρνουν θέση.
* Το 41,3% θα μπορούσαν να παντρευτούν με έναν Άγγλο/-ίδα, το 34,5% δηλώνουν ότι δεν θα μπορούσαν και το 24,2% δεν παίρνουν θέση.
* Το 34,8% θα μπορούσαν να παντρευτούν με ένα Σουηδό/-δή, το 44,4% δεν θα μπορούσαν και το 20,8% δεν παίρνουν θέση.
* Μόλις το 10,4% θα μπορούσαν να παντρευτούν με ένα Φιλιππινέζο/-έζα, το 79% δεν θα μπορούσαν και το 10,6% δεν παίρνουν θέση.
* Μόλις το 8,2% θα μπορούσαν να παντρευτούν έναν/μια αλλόθρησκο/αλλόθρησκη (μουσουλμάνο/-α, βουδιστή/-στρια), το 82,9% δηλώνουν ότι δεν θα μπορούσαν και το 8,9% δεν παίρνουν θέση.
* Το 26,7% θα μπορούσαν να παντρευτούν έναν/μια Xριστιανό/Xριστιανή άλλου δόγματος (Καθολικό/-ή, Προτεστάντη/-τισσα κ.τ.λ.), το 53,7% δηλώνουν ότι δεν θα μπορούσαν και το 19,6% δεν παίρνουν θέση.
* Το 58,1% θα μπορούσαν να παντρευτούν έναν/μια Χριστιανό/Χριστιανή Ορθόδοξο/-η που δεν κατάγεται από την Κύπρο ή την Ελλάδα, το 21,1% δηλώνουν ότι δεν θα μπορούσαν και το 20,8% δεν παίρνουν θέση.
* Το 24,1% θα επέλεγαν για εργοδότηση έναν/μια Σριλανκέζο/-α, το 50,6% δηλώνουν ότι δεν θα επέλεγαν και το 25,3% δεν παίρνουν θέση.
* Μόλις το 13,5% θα επέλεγαν για εργοδότηση έναν/μια Τουρκοκύπριο/-α, το εντυπωσιακό 71,6% δηλώνουν ότι δεν θα επέλεγαν και το 14,9% δεν παίρνουν θέση.
* Μόλις το 12,3% των μαθητών δηλώνουν ότι θα δέχονταν να κτιστεί στη γειτονιά τους τζαμί.
* Το 44,9% συμφωνούν με τη θέση ότι η ελληνική φυλή είναι η ανώτερη στον κόσμο, το 29,6% δεν συμφωνούν και το 25,5% δεν παίρνουν θέση.
* Το εντυπωσιακό 68,5% συμφωνούν με τη θέση ότι η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία είναι η ανώτερη όλων των θρησκειών.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής Νίκος Τορναρίτης είπε ότι η λύση στο πρόβλημα του ρατσισμού δεν είναι να φύγουν οι ξένοι, αλλά να μάθουμε να ζούμε μαζί σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία.
Ωστόσο, ο Διευθυντής Μέσης εκπαίδευσης του Υπ. Παιδείας Ανδρέας Σκοτεινός δηλώνει ότι τα αποτελέσματα είναι διογκωμένα. Επίσης, ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Γονέων Μέσης Ηλίας Δημητρίου τόνισε ότι τα επίπεδα ρατσισμού είναι τα ίδια που υπάρχουν και στο εξωτερικό. Επίσης, τόσο οι καθηγητές όσο και οι μαθητές του Λυκείου δηλώνουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ρατσισμού στο σχολείο τους.

Σύνδεσμος (Σημερινή)

16.3.05

Πόλεμος κατά της παχυσαρκίας της Κομισιόν

Πρώτη η Eλλάδα στη λίστα των υπέρβαρων

Tου ανταποκριτή μας στις Bρυξελλες Kωνσταντινου Kαλλεργη

Oι Eλληνες και ειδικά οι Kρητικοί είναι οι πλέον παχύσαρκοι Eυρωπαίοι, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε χθες τη δημοσιότητα η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή, η οποία κηρύττει τον πόλεμο κατά της παχυσαρκίας διαπιστώνοντας ότι το πρόβλημα εξαπλώνεται ραγδαία, πλήττοντας μάλιστα ιδιαίτερα τα παιδιά και, κυρίως, τις μεσογειακές χώρες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Yγείας του επιτρόπου Mάρκου Kυπριανού, σχεδόν το 80% των Eλλήνων και το 75% των Eλληνίδων λογίζονται ως υπέρβαροι με βάση τα διεθνή δεδομένα για το θέμα αυτό, ποσοστό που είναι το υψηλότερο στην Eυρώπη, ενώ και στα παιδιά η κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική, με την Kρήτη να κατέχει την πρώτη θέση στην Eνωση στην παχυσαρκία μεταξύ των εφήβων (13-17 ετών) και στην Eλλάδα συνολικά στην πέμπτη θέση. Περίπου ο ένας στους τρεις εφήβους στην Kρήτη και ο ένας στους τέσσερις στην Eλλάδα είναι υπέρβαρος, ενώ περίπου το 10% αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα... Oι λόγοι είναι φυσικά πολλοί και πολύπλοκοι, όμως οι δύο βασικότερες συνιστώσες είναι προφανείς: η αλλαγή, μέσα σε λίγα χρόνια, διαιτολογικών συνηθειών χιλιετιών και ο ολοένα και μεγαλύτερος περιορισμός της σωματικής άσκησης. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με Eπιτροπή, στα παιδιά ηλικία 7-11 ετών, το μεγαλύτερο πρόβλημα παχυσαρκίας εντοπίζεται κατά σειράν στη Mάλτα, στην Iσπανία, στη Σικελία, στο Γιβραλτάρ, στην Kρήτη, στην Πορτογαλία και στην Iταλία, με την Kύπρο και την Eλλάδα γενικότερα να βρίσκονται και αυτές σε περίοπτο θέση.

Tα στάδια της εκστρατείας

Στην πανευρωπαϊκή ιεραρχία του πάχους η Eλλάδα κατέχει λοιπόν την πρώτη θέση, με 78,6% στους άνδρες (το 27,5% επικίνδυνα παχύσαρκοι) και το 74,7% (το 38,1% σε επικίνδυνο βαθμό) στις γυναίκες. Oμως σε σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη το πρόβλημα είναι σοβαρό. Kατόπιν όλων αυτών, η Eπιτροπή, διά του κ. Kυπριανού, κήρυξε χθες, Παγκόσμια Hμέρα Kαταναλωτού, την έναρξη μιας πολυεπίπεδης εκστρατείας κατά της παχυσαρκίας, στους στόχους της οποίας θα συγκαταλέγονται όχι μόνο η... συνείδηση του κάθε Eυρωπαίου αλλά και η ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων.

Σε πρώτη φάση, η εκστρατεία αυτή λαμβάνει τη μορφή ενός «φόρουμ» στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς με στόχο τον εντοπισμό και τη λήψη μέτρων, σε εθελοντική βάση, στους τομείς της ενημέρωσης των καταναλωτών, της διαφήμισης, της προώθησης της σωματικής αγωγής αλλά και του μεγέθους και του ιδίου του περιεχομένου των «μερίδων» ετοίμων φαγητών. Προσδοκία της Eπιτροπής είναι ότι τα μέτρα αυτά θα καταστούν ορατά εντός του 2006. Πάντως, όπως επισημαίνεται, σε περίπτωση που αυτή η προσπάθεια... αυτοχαλιναγώγησης δεν αποδώσει, τότε η Eπιτροπή θα αρχίσει να κινείται προς τη λογική της νομοθεσίας, με στόχο την επιβολή κάποιων ελαχίστων κανόνων υγείας.

Σύνδεσμος (Καθημερινή)

9.3.05

Tο DΝΑ αποκαλύπτει ελληνικά μυστικά

EΠIΣTHMH

Tο DΝΑ αποκαλύπτει ελληνικά μυστικά

Tο μυστικό της καταγωγής των Mινωιτών και των Mυκηναίων βρίσκεται αποθηκευμένο... στα δόντια τους και δεν θα μείνει κρυφό για πολύ. Λείπουν ακόμα μερικά δείγματα για την ολοκλήρωση της πρωτοποριακής έρευνας στο DΝΑ των αρχαίων, με επικεφαλής τον διάσημο Έλληνα γενετιστή καθηγητή Γιώργο Σταματογιαννόπουλο

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΗΜΕΡΤΖΗ



Ο γενετιστής-ερευνητής κ. Γιώργος Σταματογιαννόπουλος έθεσε την τεχνολογία του ανασυνδυασμού του DNA που ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του '70 και αποτελεί το κλειδί της γενετικής μηχανικής και κάθε σύγχρονης βιολογικής και ιατρικής έρευνας στην υπηρεσία της Αρχαιολογίας

Το πρώτο συμπέρασμα της νέας επιστήμης, της Μοριακής Αρχαιολογίας, βρίσκεται ήδη καθ' οδόν: H παρουσία των Ελλήνων στον χώρο της Μεσογείου εντοπίζεται τουλάχιστον χίλια χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι πιστεύαμε έως τώρα, στο 2900 π.X. Ένας Έλληνας γιατρός γενετιστής-ερευνητής επί 46 χρόνια, με διεθνείς επιτυχίες στον τομέα της έρευνας της μεσογειακής αναιμίας, τη θεραπεία της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον Σιάτλ, Γιώργος Σταματογιαννόπουλος, βρίσκεται εδώ και δυο-τρία χρόνια επικεφαλής μιας έρευνας μεγάλης κλίμακας, που διεξάγεται σε συνεργασία με μια πλειάδα Ελλήνων επιστημόνων.

«H έρευνα έχει σκοπό να εκμεταλλευθεί την πρόοδο της τεχνολογίας της Γενετικής, να διαγνώσει το DNA των αρχαίων Ελλήνων και να διαπιστώσει την προέλευσή τους, αν ήταν από τον Βορρά, αν ήρθαν από τις στέπες της Ρωσίας ή την Κεντρική Ευρώπη, αν υπάρχει συνέχεια. Κάτι που αμφισβητήθηκε από κάποιους συγγραφείς, ιδίως κατά τον 19ο αιώνα», λέει στα «NEA» ο καθηγητής Γ. Σταματογιαννόπουλος, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα με αφορμή την ανακήρυξή του σε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Στην ομάδα συμμετέχουν ο καθηγητής Ιατροδικαστικής κ. Μιχαλοδημητράκης, οι αρχαιολόγοι δόκτορες Αντώνιος Βασιλάκης, Μεταξία Τσιποπούλου, Ελένη Κονσολάκη, η κ. Μαρία Γιαννοπούλου και η δρ Ανθρωπολογίας Μακ Τζορτζ, οι οποίοι συμβάλλουν εις την έρευνα με το απαραίτητο υλικό: δείγματα οστών και κυρίως δόντια, τα οποία παραχωρούνται από τους αρχαιολόγους και εξάγονται στις Ηνωμένες Πολιτείες με την έγκριση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Εκεί υφίστανται μια δύσκολη και δαπανηρή επεξεργασία, η οποία είναι δυνατή σήμερα μετά τις προόδους της έρευνας να παίρνει ένα κομμάτι DNA, να το κόβει, να το επανασυνδέει και να το αναπλάθει, μια έρευνα δαπανηρή, αφού η ανάπλαση του γενετικού υλικού ενός δοντιού στοιχίζει πολλές χιλιάδες δολάρια.

Ο κ. Σταματογιαννόπουλος, ο οποίος διευθύνει ένα ερευνητικό εργαστήριο στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σιατλ, με δεκάδες ερευνητές σ' αυτούς τους τομείς, βρήκε τον τρόπο να κόψει δρόμο και δαπάνες. Παίρνει τα δείγματα του DNA που σώζονται στα δόντια και τα αναπλάθει, βασιζόμενος στη γενετική μηχανική τεχνολογία. Μέχρι τώρα έχουν αναγνωριστεί συνολικά εκατό δείγματα: 40-50 (από τα 60 που ελήφθησαν) Μινωιτών από την Κρήτη και 20-30 Μυκηναίων. Αυτά όμως αντιπροσωπεύουν περίπου το μισό των δειγμάτων που είναι απαραίτητα για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. «Για ένα τόσο λεπτό θέμα, όπως είναι η καταγωγή των Ελλήνων, η έρευνα πρέπει να βασίζεται σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού», υπογραμμίζει ο καθηγητής.

Πώς ασχοληθήκατε με την Αρχαιολογία;

Μύτη λεπτή, ελληνική, και μάτια που ριζώνουν κοντά στον σταυρό του προσώπου, δίνουν μια σοβαρή έκφραση στη χρυσή νεκρική μάσκα των Μυκηνών, που φέρει τα χαρακτηριστικά του αιώνιου Έλληνα. Για τον ευφάνταστο Ερρίκο Σλίμαν, αυτή είναι η Μάσκα του Αγαμέμνονα. Όμως, η γενετική επιστήμη αναζητεί την ταυτότητα των αρχαίων Ελλήνων στο DNA των οστών και των δοντιών

«Από χόμπι. Από παλιά με ενδιέφερε και μελετούσα Ιστορία. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα πάνω στο ανθρώπινο γονιδίωμα προχώρησε, στο να καταλάβουμε τι είναι και τι κάνει το DNA, με αποκορύφωμα το ότι έγινε γνωστή η δομή και η συνέχεια του ανθρώπινου γονιδιώματος το 2003. Κάνουμε έρευνα για έναν απλό λόγο: είμαστε περίεργοι. Ανασκάπτουμε το μέλλον. Θέλουμε να προσφέρουμε κάτι στην ανθρωπότητα και το κάνουμε εις βάρος πολλών άλλων πραγμάτων, οικονομικών, προσωπικών θυσιών, οικογενειακών.

Για την έρευνα χρησιμοποιείται ο πολφός στο εσωτερικό των δοντιών, γιατί αυτός σώζει αρκετά στοιχεία και γιατί έτσι αποφεύγονται οι επιμολύνσεις, παλιές και νεώτερες, που αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.

H έρευνα στη Μοριακή Αρχαιολογία έχει αρχίσει πριν από δέκα-δεκαπέντε χρόνια. Ένας από τους βασικούς στόχους ήταν να βρει τη σχέση των ανθρώπων με τους Νεάντερταλ, τους προανθρώπους, που έζησαν πριν από 150.000-300.000 χρόνια και πώς ήταν η εξέλιξη. H έρευνα κατέληξε ότι δεν ήταν οι Νεάντερταλ πρόγονοι του ανθρώπου. Μέχρι τώρα έχουν γίνει σποραδικές έρευνες σε ταφικό υλικό της Νεολιθικής Εποχής και της Εποχής του Χαλκού, π.χ. σε τάφους Βάσκων που έζησαν πριν από 5.000 χρόνια. H συστηματική γενικευμένη γενετική έρευνα σ' έναν αρχαίο ανθρώπινο πληθυσμό είναι αυτή που μπορεί να δώσει θετικά συμπεράσματα. Δεν έχει γίνει ακόμα, κι αυτό γιατί είναι πολύ ακριβή και δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την ενίσχυσή της».

Τι γνωρίζουμε από τα μέχρι τώρα πορίσματα της πληθυσμιακής γενετικής σχετικά με την καταγωγή του ανθρώπου;

«Ουσιαστικά ο ανθρώπινος πληθυσμός ξεκίνησε από την Αφρική πριν από 70.000-100.000 χρόνια. Εξαπλώθηκε στη Μέση Ανατολή πριν από 30.000 χρόνια και προς την Ασία πριν από 30.000-40.000 χρόνια».

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και οι προοπτικές;

«Ύστερα από 15-20 χρόνια όλες οι τεχνολογίες της Μοριακής Βιολογίας θα έχουν τελειοποιηθεί τόσο πολύ, που οι παραδοσιακές μέθοδοι της Αρχαιολογίας θα ενισχύονται από τη Μοριακή Αρχαιολογία. Με τη βοήθεια της μοριακής τεχνολογίας οι αρχαιολόγοι θα μπορούν να αναπλάσουν τη σύσταση των αρχαίων πληθυσμών».

Πόσο διάστημα χρειάζεται για να καταλήξετε σε οριστικά συμπεράσματα, αφού εξασφαλίσετε άλλα εκατό δείγματα δοντιών;

«Λίγους μήνες».

Και μετά;

«Προγραμματίζουμε να τελειώσουμε με τους Μινωίτες και τους Μυκηναίους, και κατόπιν να προχωρήσουμε στους Ίωνες, τους Δωριείς, τους Μακεδόνες».

ΣΤΗ BPETANIA

Δίνουν «πρόσωπα» στους βασιλείς των Μυκηνών

Οι Βρετανοί ειδικοί ανάπλασαν, από οστά ηλικίας 3.500 χρόνων, τέσσερις «Αχαιούς», που τάφηκαν στον Ταφικό Κύκλο A' των Μυκηνών, και διακινδύνευσαν να διαγνώσουν ακόμα και φυσιογνωμικές συγγένειες μεταξύ τους. H ανάλυση του DNA, όμως, μπορεί να δώσει θετικές απαντήσεις

H ανάλυση του DNA οστών και δοντιών που είχε βρει ο Σλίμαν στους βασιλικούς τάφους των Μυκηνών, σε συνδυασμό με ιατροδικαστικές μεθόδους ανάπλασης των προσώπων από τα οστά, προχωρεί από έναν παράλληλο δρόμο στη Βρετανία και έχει ήδη δώσει τα πρώτα στοιχεία για το πώς έμοιαζαν αυτοί που κρύβονταν κάτω από τις χρυσές μάσκες του Ταφικού Κύκλου A' των Μυκηνών, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

«Είδα το πρόσωπο του Αγαμέμνονα», ισχυριζόταν ο Ερρίκος Σλίμαν, τη στιγμή που ξεσφράγισε, στις ανασκαφές τού 1874-75 στις Μυκήνες, έναν από τους πολύχρυσους τάφους και διέκρινε τη σκιά από την επιδερμίδα νεκρού, που διαλύθηκε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μετά την επαφή με τον αέρα.

Εκατόν τριάντα χρόνια μετά, η Κέρι Μπράουν, του Τομέα Βιομοριακών Επιστημών στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, σε συνεργασία με την επιστημονική Εγκληματολογική Υπηρεσία, αναζητά το DNA των 19 σκελετών που έμειναν, ανδρών, γυναικών και δύο παιδιών, για να λύσει το αίνιγμα των δεκάδων χρυσοφόρων Αχαιών που βρέθηκαν στους έξι λακκοειδείς τάφους. Αν δηλαδή ανήκαν στην ίδια οικογένεια, αν ήταν μια ομάδα άσχετων μεταξύ τους μισθοφόρων πολεμιστών.

H ομάδα ερευνητών έχει ήδη χρησιμοποιήσει τεχνικές Εγκληματολογίας, για να βάλει σάρκα στα αρχαία οστά και να αναζητήσει οικογενειακές ομοιότητες με κάποιον βαθμό επιτυχίας. Δύο ζεύγη έμοιαζαν συγγενείς, ενώ ενδείξεις από τα οστά έδειξαν το φύλο και την ηλικία των νεκρών. Όμως, μόνο το DNA μπορεί να δείξει τη συγγένεια.

Οι ειδικοί έχουν ήδη επεξεργασθεί γενετικό υλικό από ζώα και αρχαίο σκελετικό υλικό. Είναι μια δύσκολη διαδικασία και τα αποτελέσματα δεν είναι πάντοτε αξιόπιστα, αλλά οι ερευνητές έχουν ήδη ανακτήσει το DNA των Μαμούθ, τη διαδοχή των γονιδίων των προανθρώπων Νεάντερταλ και την ταυτότητα των μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας των Ρομανόφ, που δολοφονήθηκαν.

Το «εμπόδιο» του Σλίμαν

Δυστυχώς για τους Βρετανούς ερευνητές, ο Σλίμαν κάλυψε τα οστά των Μυκηναίων βασιλέων με ένα κολλώδες συντηρητικό υλικό, που δυσκολεύει τις έρευνες. Στο μεταξύ, η ομάδα του Μάντσεστερ τελειοποιεί τις τεχνικές της, πριν αγγίξει τα δέκα δείγματα-ξύσματα μυκηναϊκών οστών και δοντιών. Με βάση το ποσοστό καταλληλότητας των δειγμάτων, που είναι 40%, μπορούν να βγουν συμπεράσματα για τέσσερα άτομα. Χρειάζονται όμως περισσότερα δείγματα απ' όλη την Ελλάδα, για να βγουν συμπεράσματα για το DNA των Ελλήνων.

«Σε εκατό χρόνια θα διαβάζουμε το μυαλό τους!»

«Αυτό που ονειρεύομαι - και πιστεύω ότι θα είναι δυνατό ύστερα από πενήντα-εκατό χρόνια - είναι ότι οι μοριακοί αρχαιολόγοι θα έχουν τη δυνατότητα να μελετούν στους αρχαίους πληθυσμούς σωματικά και πνευματικά χαρακτηριστικά επί μοριακού επιπέδου, όπως είναι η διάνοια», λέει ο καθηγητής Γενετικής κ. Γιώργος Σταματογιαννόπουλος. «H διάνοια είναι συνυφασμός γονιδίων και περιβάλλοντος. H διανόηση είναι πολυγονιδιακή. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι ύστερα από εκατό χρόνια, με την έρευνα του γονιδιώματος των αρχαίων μας προγόνων, θα ξέρουμε τη σύσταση των γονιδίων της διάνοιας των προγόνων μας που δημιούργησαν τον κλασικό πολιτισμό. H τεχνολογία και η Γενετική θα έχουν φτάσει σε τέτοιον βαθμό, που ο μοριακός αρχαιολόγος θα μπορεί να παίρνει οστικό υλικό και να μελετά τα γονίδια των αρχαίων Ελλήνων».



ΤΑ ΝΕΑ , 22/06/2004 , Σελ.: P22
Κωδικός άρθρου: A17970P221
ID: 421054

12.2.05

Ελληνικό πρόγραμμα DNA

Το Greek (Hellenic) DNA project αφορά τη γενετική εξέταση Ελλήνων και στεγάζεται στην εταιρεία Family Tree DNA. Όποιος εξετάζεται μέσω του προγράμματος λαμβάνει μειωμένες τιμές από την εταιρεία.

ΥΓ: Ο σύνδεσμος παρατίθεται πληροφοριακά, και όχι ως διαφήμιση. Όποιος ενδιαφέρεται για το αντικείμενο ας σταθμίσει τους οικονομικούς και μη παράγοντες και ας επιλέξει την εταιρεία που του ταιριάζει.

11.2.05

Πόσο Τούρκοι είναι οι κάτοικοι της Μικράς Ασίας;

Οι κάτοικοι της Μικράς Ασίας είναι απόγονοι τόσο των γηγενών πληθυσμών της χερσονήσου (οι οποίο λόγου της ισλαμικής θρησκείας επεβίωσαν της γενοκτονίας των Οθωμανών και Κεμαλικών κατά τις αρχές του 20ου αι. α), αλλά και μη γηγενών πληθυσμών από τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Από την Κεντρική Ασία ήρθαν οι Τούρκοι, οι οποίοι ήταν ο κυριότερος φορές εξισλαμισμού και προσφάτως εκτουρκισμού της Μικράς Ασίας.

Σε τί βαθμό είναι οι σημερινοί Μικρασιάτες απόγονοι των Κεντροασιατικών Τούρκων; Η μελέτη των Cinnioglu et al. (2004) απεκάλυψε παρουσία 3.4% Μογγολοειδών απλοομάδων του χρωματοσώματος Υ στην Μικρά Ασία (απλοομάδες Q, O, και C).

Σύμφωνα με τουςTambets et al. (2004) η παρουσία Μογγολοειδών απλοομάδων στους σημερινούς Τουρκόφωνους Αλταϊκούς πληθυσμούς είναι τουλάχιστον 40% (πιθανόν 10% επιπλέον μιας και δεν εξετάστηκε η απλοομάδα Ο σε αυτή τη μελέτη). Σύμφωνα με τους Zerjal et al. (2002) αυτό το ποσοστό είναι για διάφορους Τουρκόφωνους: Κυργίζ (22%), Ντουνγκάν (32%), Ουιγκούρ (33%), Καζάκοι (86%), Ουζμπέκοι (18%).

Είναι φανερό πως η παρουσία Μογγολοειδούς καταγωγής στους Τουρκόφωνους πληθυσμούς είναι πολύ μεταβλητή, όμως είναι σαφές πως τουλάχιστον εν μέρει οι Πρωτό-Τουρκοι πρέπει να ήταν Μογγολοειδείς, αφού όλοι οι σημερινοί Τουρκόφωνοι πληθυσμοί έχουν Μογγολοειδή ανάμειξη. Ο μέσος όρος των έξη πληθυσμών που αναφέραμε είναι 38.5% και αποτελεί μια πρώτη εκτίμηση της πατρικής σύστασης των παλαιότερων Τούρκων της Κεντρικής Ασίας, οι οποίοι όπως φαίνεται ήταν περισσότερο Καυκασοειδείς από πατρική άποψη, και Μογγολοειδείς από την μητρική πλευρά.

Με βάση το ποσοστό 38.5% εκτιμούμε την Τουρκική καταβολή στον πληθυσμό της Μικράς Ασίας στο 11%. Λόγω της απλοποιημένης εκτιμήσεως, επιτρέποντας ένα σχετικό σφάλμα 33% τόσο υπερεκτίμησης, όσο και υποεκτίμησης της συχνότητας της Μογγολοειδούς συνιστώσας τόσο στους σημερινούς Μικρασιάτες, όσο και στους Τούρκους της Κεντρικής Ασίας, φτάνουμε σε πιθανή Τουρκική καταγωγή από 6-22%. Επομένως φαίνεται πως το Τουρκικό στοιχείο στη σύνθεση του Μικρασιατικού πληθυσμού αποτελεί μειοψηφία, αλλά δεν είναι σίγουρα αμελητέο.

27.1.05

Κατανομή Ανατολικοευρωπαϊκού απλότυπου στην Ευρώπη

Σύμφωνα με ένα πρόσφατο άρθρο για την μεταβλητότητα των Y-STR στην Ευρώπη, ενας συγκεκριμένος απλότυπος, ο 16-13-17-25-10-11-13 (ορισμένος επί των DYS19, DYS389I, DYS389II, DYS390, DYS391, DYS392 και DYS393) φαίνεται πως είναι προγονικός για την απλοομάδα R1a και παρουσιάζει συχνότητα (μαζί με τους γειτονικούς απλότυπους του) συχνότητα 30.6% στην Ανατολική Ευρώπη και 0.6% στη Δυτική Ευρώπη. Έτσι αυτός ο απλότυπος φαίνεται να υποδηλώνει Ανατολικοευρωπαϊκή προέλευση.

Μια αναζήτηση για αυτόν τον απλότυπο στην YHRD δίνει τα παρακάτω αποτελέσματα:

Free Image Hosting at www.ImageShack.us

Κόκκινο χρώμα σημειώνει την παρουσία του απλοτύπου, ενώ μπλε την απουσία του.
Φαίνεται πως υπάρχει ένας Ανατολικός γεωγραφικός πυρήνας όπου παρουσιάζεται ο συγκεκριμένος απλότυπος, και αυτός συμπεριλαμβάνει τις περισσότερες (όλες) χώρες όπου ομιλούνται γλώσσες της Βαλτο-Σλαβικής οικογένειες. Στη Σκανδιναβία, Ολλανδία, Βέλγιο και στις Βρεττανικές Νήσους, ο απλότυπος λείπει, αλλά αυτό δεν ισχύει για τη Γερμανία, Αυστρία και Ελβετία, λόγω πιθανών ιστορικών επαφών με Βαλτο-Σλαβικούς λαούς. Ο απλότυπος απουσιάζει επίσης από τον Ιταλο-Κελτικό κόσμο, καθώς και από τη Νότιο Βαλκανική, πράγμα που επίσης διαγράφει την ουσιαστικά Βαλτο-Σλαβική του προέλευση στην πλειοψηφία τουλάχιστον των περιπτώσεων.

Η γενική παρουσία του Ανατολικοευρωπαϊκού απλοτύπου στις Βαλτο-Σλαβικές χώρες μας επιτρέπει να πιθανολογήσουμε πως αυτός υπήρχε στο στάδιο της Πρωτο-Βαλτο-Σλαβικής ενότητας, και η γεωγραφική του έκταση είναι μια πρώτη προσέγγιση της γενετικής επιρροής των αντιπροσώπων αυτού του κλάδου της Ινδο-Ευρωπαϊκής οικογένειας.

(*) Δύο εκ των δειγμάτων της Βρεταννίας αφορούν Ινδο-Πακιστανικούς πληθυσμούς όπου η απλοομάδα R1a έχει μεγάλη συχνότητα, και ένα τρίτο αφορά το κοσμοπολίτικο Λονδίνο.

(**) Ή πιθανώς Ινδο-Ιρανούς, όπως τεκμηριώνεται από την παρουσία του απλοτύπου στην Ινδική υποήπειρο καθώς και στο Ιράν. Αυτή η επιρροή όμως πρέπει να ήταν αμελητέα στην περίπτωση της Ευρώπης, έως και τα πρόσφατα χρόνια.

25.1.05

Πολυμορφισμοί Y-STR στην Ευρώπη

Ένα πολύ σημαντικό καινούριο άρθρο χρησιμοποιεί σύντομες ακολουθιακές επαναλήψεις (short tandem repeat, STR) στο χρωματόσωμα Υ σε ένα δείγμα 12,700 Ευρωπαίων ανδρών. Οι πολυμορφισμοί τύπου STR μεταλλάσσονται ταχέως, και έτσι δεν είναι χρήσιμοι για την μελέτη της φυλογένεσης, αλλά μπορούν να ανιχνεύσουν πιο πρόσφατες σχέσεις ανάμεσα σε πληθυσμούς.

Το κύριο συμπέρασμα απ' αυτή τη μελέτη είναι η ανακάλυψη ισχυρής διαφοροποίησης ανάμεσα σε ένα ανατολικό και ένα δυτικό σύμπλεγμα απλοτύπων. Στην Κεντρική Ευρώπη αυτά τα συμπλέγματα συναντώνται, και η διαφοροποίηση είναι ισχυρότερη κατά την ανατολική-δυτική κατεύθυνση και όχι κατά τη βόρεια-νότια. Δηλαδή, η κυριότερη διαφοροποίηση στα χρωματοσώματα Υ στην Ευρώπη είναι σε ανατολικούς και δυτικούς και λιγότερο σε βόρειους και νότιους. Ακολουθεί ένα δενδρόγραμμα των σχέσεων των πληθυσμών που εξετάστηκαν σ' αυτή τη μελέτη:

Free Image Hosting at www.ImageShack.us

Στο επόμενο διάγραμμα παρουσιάζονται οι πρώτες τρεις διαστάσεις του MDS των γενετικών αποστάσεων μεταξύ των διαφόρων πληθυσμών. Κάθε απ' αυτές τις διαστάσεις περιγράφει ένα τμήμα της μεταβλητότητας των Ευρωπαϊκών απλοτύπων: η κύρια διαφοροποίηση στο σχήμα a χωρίζει τους Ευρωπαίους σε Ανατολικούς, Δυτικούς και Κεντρικούς, καθώς και την ιδιαιτερότητα των μεγαλουπόλεων (όπως π.χ. Παρίσι) εν σχέσει με τον περιβάλλοντα χώρο, αφού αυτές είναι προορισμός μεταναστών από ευρεία περιοχή. Επίσης καταδεικνύεται η ιδιαιτερότητα των Σλοβένων και Κροατών που διαφοροποιούνται από το Κεντρικό σύμπλεγμα, και ομοιάζουν με τους Ανατολικούς. Η διάσταση b είναι αξιοσημείωτη γιατή δείχνει τη διαφοροποίηση των Τούρκων από τους άλλους Βαλκανικούς πληθυσμούς. Η διάσταση c παρουσιάζει βόρεια-νότια διαφοροποίηση, όμως όπως σημειώθηκε, αυτή είναι κατά πολύ ασθενέστερη της δυτικής ανατολικής.

Free Image Hosting at www.ImageShack.us

Σχετικά με τους Έλληνες, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής. Οι Έλληνες ανήκουν σε ένα σύμπλεγμα (δείτε το παραπάνω δενδρόγραμμα) που περιλαμβάνει πληθυσμούς από τμήματα της Ιταλίας και τη Σικελία στα δυτικά έως την Τουρκία ανατολικά και από την Ουγγαρία βόρεια έως την Ελλάδα νότια. Αυτή η περιοχή σχετίζεται με την Παλιά Ευρώπη (Old Europe) της Μαρίας Γκιμπουτάς όπου αναπτύχθηκε εξαιρετικός Νεολιθικός πολιτισμός, καθώς και με την Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Οι συγγραφείς της μελέτης επίσης κάνουν μια ανάλυση ψευδο-ανάμειξης στους μελετώμενους πληθυσμούς σε Δυτικό, Ανατολικό και "Άλλο" σύμπλεγμα. Είναι αξιοσημείωτο πως οι Έλληνες ανήκουν κατα 44%Δ+27%Α, ενώ Βούλγαροι 53%Α+28% και Ρουμάνοι 57%Α+24%Δ, ενώ οι Αλβανοί 53%Α+34%Δ. Επομένως φαίνεται πως είναι διαφοροποιημένοι σε αρκετό βαθμό από τους βορειότερους Βαλκανικούς λαούς οι οποίοι είναι πιο Ανατολικοί, είτε λόγω πρόσμειξης με Σλάβους κατά τη νότια μεσαιωνική πορεία τους, είτε γιατί οι άλλοι ανατολικοί Σλαβοι (π.χ. Ρώσσοι) παρουσιάζουν Φιννο-Ουγγρική πρόσμειξη, είτε γιατί υπήρχε ήδη από την αρχαιότητα γενετική διαφοροποίηση Ελλήνων με τους βορειότερους λαούς (Ιλλυριούς και Θράκες). Το πιθανότερο είναι πως συνδυασμός αυτών των παραγόντων εξηγεί τη διαφοροποίηση.

Η διαφοροποίηση των Τούρκων από την Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια στη διάσταση b εξηγείται από τη Μικρασιατική/Κεντροασιατική προέλευση αυτών, αφού οι Τούρκοι είναι κατά κύριο λόγο ένας δυτικο-Ασιατικός πληθυσμός με Κεντροασιατική (Τουρανοειδή, δηλ. Καυκασοειδή-Μογγολοειδή και άλλη) πρόσμειξη.

Human Genetics (Published Online)

Signature of recent historical events in the European Y-chromosomal STR haplotype distribution

Lutz Roewer et al.

Abstract Previous studies of human Y-chromosomal single-nucleotide polymorphisms (Y-SNPs) established a link between the extant Y-SNP haplogroup distribution and the prehistoric demography of Europe. By contrast, our analysis of seven rapidly evolving Y-chromosomal short tandem repeat loci (Y-STRs) in over 12,700 samples from 91 different locations in Europe reveals a signature of more recent historic events, not previously detected by other genetic markers. Cluster analysis based upon molecular variance yields two clearly identifiable sub-clusters of Western and Eastern European Y-STR haplotypes, and a diverse transition zone in central Europe, where haplotype spectra change more rapidly with longitude than with latitude. This and other observed patterns of Y-STR similarity may plausibly be related to particular historical incidents, including, for example, the expansion of the Franconian and Ottoman Empires. We conclude that Y-STRs may be capable of resolving male genealogies to an unparalleled degree and could therefore provide a useful means to study local population structure and recent demographic history.

Link